We streven allemaal naar een werkfitte organisatie waarin fijn wordt samengewerkt, goede gesprekken plaatsvinden en weinig wordt verzuimd. Maar waar mensen samenwerken, ontstaat weleens ‘gedoe’ (irritaties, roddels of andere conflicten). Een gesprek loopt bijvoorbeeld niet lekker of iemand wordt getriggerd door wat een ander zegt. Om inzicht te krijgen in wat er precies gebeurt in zo’n situatie, kun je gebruikmaken van de dramadriehoek. Dit is een model om efficiënter te communiceren en samen te werken. Wij leggen je graag uit hoe dit werkt.
Wat is de dramadriehoek?
De dramadriehoek is een internationale theorie, ontwikkeld door Stephen Karpman. Met behulp van dit model krijg je inzicht in hoe het contact of een gesprek verloopt, wat (on)bewust gedaan wordt en wie welke rol vertegenwoordigd.
Er zijn drie rollen te herkennen, met een vaste dynamiek: de Aanklager, de Redder en het Slachtoffer.
De rolverdeling
De drie rollen in de dramadriehoek vullen elkaar aan en leveren vaste patronen op. Daarnaast zijn ze uitwisselbaar en kan de één niet zonder de ander. We leggen je hieronder verder uit hoe dit werkt.
De Redder
Biedt graag veel en ongevraagde hulp: “kom maar, laat mij dit maar even doen.” Deze persoon neemt de verantwoordelijkheid van de ander over, waardoor anderen afhankelijk zijn en diegene zelf onmisbaar is. Het roept bij de ander passief gedrag op, waardoor het eigenaarschap bij de ander verdwijnt.
Het Slachtoffer
Deze persoon gedraagt zich hulpeloos en reageert het liefst vanuit onmacht: “ze moeten altijd mij hebben”. Wanneer dit zielig genoeg is, voelt de Redder zich aangesproken. Roept het irritatie op, dan wordt de Aanklager uitgedaagd. Het Slachtoffer heeft dus de neiging zich kleiner te maken en denkt het niet zelf te kunnen. Hierdoor hoeft deze ook geen verantwoordelijkheid te nemen.
De Aanklager
Wijst vaak (om de eigen zwaktes te verbergen) anderen op hun zwakke plekken: “jij snapt er echt niets van he”. De ander gaat zich schuldig voelen en dat geeft de Aanklager juist een gevoel van eigenwaarde. Vanuit deze rol zijn we te kritisch en voeden we ons ego. We hebben altijd gelijk. Graag sluiten we bondjes met anderen die er hetzelfde over denken.
Wellicht herken je jezelf in een bepaalde situatie of heb je zelfs een voorkeursrol. De rollen kunnen elkaar ook afwisselen. Bijvoorbeeld als het slachtoffer van mening is dat hij of zij niet goed geholpen is, dan schiet diegene in de rol van de aanklager. “Ik dacht dat je me wel zou helpen, maar wat schiet ik hier nu mee op”.
Hoe kom je uit de dramadriehoek?
De eerste voorwaarde om de dramadriehoek te doorbreken is bewustwording. Herken je de driehoek? Stap er dan bewust uit. Stap in de winnaarsdriehoek. Deze winnaarsdriehoek krijg je door de dramadriehoek om te keren. Vanuit de winnaarsdriehoek handelen- en communiceren we effectief en gelijkwaardig.
De winnaarsdriehoek
De winnaarsdriehoek is een efficiënte manier van communiceren en omgaan met anderen, bedacht door Acer Choy. In de winnaarsdriehoek ga je ervan uit dat iedereen oké is en positieve bedoelingen heeft. Beide partijen nemen zelf verantwoordelijkheid voor het eigen handelen.
De drie hoeken staan voor drie krachtige vragen waarmee je een plek in de dramadriehoek voorkomt. Ook kun je iemand of jezelf uit de dramadriehoek leiden naar de winnaarsdriehoek. De drie krachtige vragen zijn:
- Vraag: Wat heb ik nodig?
Je formuleert zelf doelen en zoekt uit wat jij nodig hebt. Je onderneemt zelf actie en verlegt de focus op vastzitten in problemen naar het zelf vinden van oplossingen. Zo blijf je uit de Slachtoffer rol.
- Grens: Wat wil ik écht niet?
Met deze vraag geef je een duidelijke grens aan en maak je duidelijk wat je wel en niet wilt. Vervolgens maak je daar samen afspraken over. Zo blijf je uit de Aanklagersrol.
- Aanbod: Wat kan ik bieden?
In plaats van de Redder te zijn, geef je steun en moedig je aan. Je nodigt de ander uit om in actie te komen. Dit doe je vanuit medeleven en niet uit medelijden.
In de winnaarsdriehoek durf je je kwetsbaar op te stellen, waarbij je empathisch (meelevend en meevoelend) bent en ook assertief (grenzen aangeven). Als je samen in de winnaarsdriehoek zit, zul je zien wat effectief communiceren oplevert.
Ook in de winnaarsdriehoek?
Zit jij of jouw organisatie ook weleens vast in de dramadriehoek en wil je hier meer over weten of leren? We helpen je graag bij team & organisatie ontwikkeling!
Wil je in jouw organisatie effectiever gaan communiceren? De dramadriehoek uit en de winnaarsdriehoek in? Neem contact op met onze trainers, zij helpen je verder!
